Materiały

Len i konopie

admin / 13 marca, 2020

Len i konopie

Len, podobnie jak bawełna, należy do najstarszych z uprawianych surowców włókienniczych. Ojczyzną lnu jest południowozachodnia Azja. Malowidła z IV w. p.n.e., przedstawiające sprzęt i przerób lnu, a także szczątki tkanin na mumiach z tego okresu znaleziono w piramidach egipskich. W wyniku podbojów rzymskich len trafił do krajów europejskich i prawdopodobnie dzięki temu uprawy lnu nauczyły się plemiona słowiańskie. Produkowane w XVI i XVII w. w Polsce płótno lniane zyskało sławę i było eksportowane do wielu krajów. Dopiero rozwój przemysłu bawełniarskiego w drugiej połowie XVIII w. ograniczył znaczenie lnu. Najwięcej lnu produkuje się na terenie krajów Wspólnoty Niepodległych Państw, Francji, Polski, Belgii i Holandii.

Len jest rośliną jednoroczną. Rozróżnia się dwie zasadnicze odmiany lnu: włóknisty i oleisty. Surowcem włókienniczym jest len włóknisty (drobnoziarnisty). Nasiona lnu, zwane siemieniem lnianym, dają olej, używany przede wszystkim do wyrobu pokostu. Siemię lniane ma również właściwości lecznicze i jest stosowane m.in. przy leczeniu schorzeń układu pokarmowego. W uprawach lnu, których celem jest pozyskiwanie oleju, stosuje się odmianę oleistą.

Proces otrzymywania włókien lnianych jest pracochłonny i stosunkowo mało wydajny. Ze 100 kg słomy lnianej uzyskuje się jedynie ok. 14 kg włókna nadającego się do przędzenia. Uzyskiwane z łodygi włókno lniane jest zwane włóknem technicznym. Składa się ono z wielu elementarnych włókienek, sklejonych ze sobą związkami pektynowymi.

Ze względu na pęczkową budowę technicznego włókna lnu, przędza lniana wykazuje nierówności (zgrubienia), które nadają tkaninie lnianej ziarnisty wygląd powierzchni. Wytrzymałość włókien lnu jest bardzo duża i wzrasta dla włókien mokrych, dlatego z lnu wytwarza się np. tkaniny obuwiowe, namiotowe, żagle, nici, sznurki, sieci rybackie, tkaniny techniczne. Tkaniny lniane nie są podatne na odkształcenia i nie mają zdolności do układania się. Włókna lnu są sztywne, dlatego wytwarzane z niego tkaniny odznaczają się specyficzną sztywnością. Sprężystość włókien lnianych jest bardzo mała, stąd tkaniny lniane mają skłonność do gniecenia się i nie powracają do pierwotnego kształtu. W celu zwiększenia sprężystości tych tkanin stosuje się mieszanki lnu z włóknami syntetycznymi.

Izolacyjność cieplna tkanin lnianych jest mała, stąd przy ich dotykaniu odczuwa się wrażenie chłodu. Higroskopijność włókien lnu jest duża. Przy dużej wilgotności powietrza len może wchłonąć do 25% wody, nie sprawiając przy dotyku wrażenia wilgotnego. Wchłonięta woda zostaje szybko rozprowadzana na dużej powierzchni, co ułatwia także szybkie jej wyparowanie w przypadku suszenia. Ze względu na tę właściwość z lnu wykonuje się ściereczki, ręczniki, tkaniny pościelowe, obrusy i tkaniny odzieżowe. W normalnych warunkach klimatycznych wilgotność lnu wynosi ok. 12%.

Barwa lnu zależy od gatunku włókna i sposobu jego wyprawy. Najczęściej jest srebrzysta, może być lekko szara lub żółtawa. Włókno lnu daje się dobrze wybielać, lecz barwi się trudno. Ma naturalny połysk.

Tkanina lniana ma wiele walorów higienicznych: nie brudzi się szybko (wolniej niż bawełna), łatwo się pierze, natomiast po praniu bieleje. Kwasy działają na len powoli, lecz niszcząco. Włókno lniane spala się łatwo i szybko, tak jak włókno bawełny.

Konopie

Konopie należą do rodziny pokrzywowatych i są rośliną zielną, jednoroczną. Ojczyzną konopi jest Azja Środkowa. Uprawiano ją w Chinach już na kilka tysięcy lat p.n.e. Konopie, oprócz lnu, są główną rośliną włóknodajną uprawianą w Polsce. Największe uprawy konopi znajdują się na terenach krajów Wspólnoty Niepodległych Państw, Polski, Niemiec, Słowacji, Włoch, Turcji, Węgier.

Budowa łodygi i wstępna obróbka słomy konopnej jest podobna do budowy i obróbki lnu. Włókno techniczne konopi ma długość 1,5 – 2 m. Jest przy tym bardziej wytrzymałe, twardsze, sztywniejsze i grubsze niż włókno lnu, dlatego nie nadaje się do wyrobu cienkich tkanin. Włókna konopi są odporne na działanie wody, w tym również wody morskiej. Barwa włókien jest jasnożółta, zielonkawa lub szara, a połysk słabszy niż włókna lnu. Konopie trudno jest bielić, dlatego tkaniny konopne mają nieco ciemniejszy odcień niż bielone tkaniny lniane.

Nitek konopnych używa się do wyrobu grubych i mocnych tkanin, np. workowych, oraz w powroźnictwie do wyrobu sznurków i lin okrętowych. Nitki konopne są używane również w szewstwie, rymarstwie i tapicerstwie. Z cieńszych gatunków włókien konopi można wyrabiać także tkaniny pościelowe i odzieżowe.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *